Walter Van Beirendonck kijkt met priemende ogen boos de camera in. Op de foto uit 1997 transformeert zijn lichaam vanaf de schouders in een schubbige draak met puntige rugstekels. Eerder poseert hij als angstaanjagende krijger, met zijn gezicht gevangen in een metalen harnasmasker. Op het affiche voor de grote overzichtstentoonstelling die op 14 september opent in het Antwerpse modemuseum MOMU, Walter Van Beirendonck. Dream the World Awake, speelt de modeontwerper ook met zijn uiterlijk. Zijn gemanipuleerde moorddadige blik is dit maal versterkt door oplichtende blauwe wallen. Maar overtuigend boosaardig zijn, dat lukt de Belg nog steeds niet.
Daarvoor is zijn groene drakenbuikje te gezellig, heeft hij als geharnaste woesteling te lieve ogen en wordt de moorddadige oogopslag van het campagnebeeld ontkracht door Van Beirendoncks schedel die is geschilderd als een rode paddenstoel met witte stippen waarop een kikker troont. De modeprins en de kikker. Dubbelzinnig. Net als de sprookjes van Grimm tegelijk lief en wreed zijn, heeft Walter Van Beirendonck (1957) het imago van een troetelbeer met vervaarlijke tanden en klauwen. En ook zijn collecties zijn vaak niet wat ze op het eerste gezicht lijken.
Mannen van top tot teen in loeistrak latex (Paradise Pleasure Productions winter 1995/1996), een vrouw in bondage (Hard Beat winter 1989/90), mannen gesnoerd in een korset (Sex Clowns, zomer 2008). Bij Van Beirendonck gaat het nooit om het shockeren op zich, maar worden verbanden uit de context gehaald en visueel aantrekkelijk gecombineerd. Voor zijn eerste mannencollectie Bad Baby Boy uit 1986 trekt Van Beirendonck volwassen mannen truien aan met ingebreide teddyberen, versierd met strikjes en speelse pompons. De sprookjesachtige collectie met een sombere insteek komt tot stand in de tijd dat de modeontwerper voor het eerst in zijn omgeving wordt geconfronteerd met aids. Het is dan halverwege de jaren tachtig, mannenmode is een onontgonnen terrein. De ingrediënten van Van Beirendoncks nieuwe mannensoort zijn hard versus zacht – in kleur, materiaal en volumes – onschuld naast agressie. Plus een fascinatie voor seks, SM en piemels, maar ook een fascinatie voor etnografie, sciencefiction en technologie.
Om trends draait het niet in de wondere Walterwereld, een visie waarmee de Antwerpenaar vooruit loopt. In de mode draait het al lang niet meer om de laatste tendensen uit Parijs en Milaan. Een ontwerper is een auteur met een uitgesproken handschrift, als het even kan graag gecombineerd met actualiteit. “Er is momenteel zoveel neutraliteit in de mode aanwezig, alles is relatief hetzelfde. En mr._reallove en Fuck_face zijn echt even iets anders”, zei Van Beirendonck vier jaar geleden na de presentatie van zijn Sex Clowns, een collectie met SM-elementen met uitgewerkte karakters als Fuck_face en Dick_head, stoere uitgedoste kerels met penisvormige hoofddeksels geïnspireerd op 3D-bewoners uit de digitale wereld van Second Life. De kleding uit de collectie wordt gedragen door rockster Anouk en de hiphoppers van De Jeugd van Tegenwoordig.
Voor Van Beirendonck reflecteert mode de tijdgeest. Als ontwerper is hij niet vrij van invloeden van buitenaf, maar heeft hij zin om in een fantasiewereld te duiken, dan verzint hij een leger avatars (Avatar, winter 1997/1998), of een cartooneske collectie met jongens in transparante pakken en groene baarden (Explicit, zomer 2009).
Geëngageerde collecties gaan over geslacht (Gender, 2000) en milieuproblematiek (Stop Terrorizing Our World, 2006/2007). Geïnspireerd door het thema plastische chirurgie – in combinatie met het cliché van de perfecte schoonheid met vrouwen die hun gezicht laten gladspuiten – reageert Van Beirendonck in 1998 geïnspireerd door de Franse kunstenares Orlan die bobbels en hoorntjes in haar gezicht heeft laten implanteren. Voor Van Beirendonck de volgende stap in make-up. Orlan werkt mee aan Van Beirendoncks tentoonstelling Believe in het Rotterdamse Museum Boijmans van Beuningen waar bezoekers zich bulten als make-up konden laten aanmeten.
Van Beirendonck gaat zijn eigen weg en dat kan ook lichtvoetig, zonder een nadrukkelijke boodschap. Afgelopen juli presenteerde hij in Parijs Cloud # 9 voor zomer 2012. De show opent met mouwloze colberts, gevolgd door slanke pakken in pastel en ‘gluurtruien’ met verticale spleten, en eindigt met een ‘zwevende’ blauwe wolk en groene bol. Uit de grote organische omhulsels steken benen. Het modevolk lacht, neemt foto’s, en binnen een mum van tijd zijn de absurdistische wolken de wereld in geslingerd via de sociale media. Hij verrast weer eens met de magie van mode vermengd met humor.
Walter Van Beirendonck, zoon van een garagehouder, groeit op in het Oost-Vlaamse Zandbergen. In de jaren zeventig, op internaat in Lier, gruwt hij van het gedwongen altijd alles samen moeten doen. Hij ontdekt de popcultuur met extravagante sterren als Alice Cooper, Lou Reed en ontwikkelt een fascinatie voor de androgyne David Bowie die constant zichzelf uitvindt. Hij denkt over een creatieve carrière als architect of juwelier. Het wordt mode, nadat hij heeft gelezen over de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Daar studeert Van Beirendonck in 1980 af in een klas met de ambitieuze Ann Demeulemeester, Dries Van Noten, Marina Yee, Dirk Van Saene en Dirk Bikkembergs. Halverwege de jaren tachtig presenteert de hechte groep zich op een Londense modevakbeurs als Zes van Antwerpen. De Zes halen als groep de internationale pers, individuele aandacht volgt het laatst voor Van Beirendonck die begin jaren negentig W.&L.T. (‘Walt’, van Wild and Lethal Trash) ontwikkelt, betaalbare streetwear die in samenwerking met de Duitse fabrikant Mustang via showspektakels in de markt wordt gezet. Het brengt Van Beirendonck op de toppen van roem in de modewereld. W.&L.T. groeit uit tot een monster, Van Beirendonck wordt ongelukkig van de bemoeienissen van Mustang en stapt in 1998 uit zijn eigen creatie. Om aan te geven dat hij niets meer heeft te maken met W.&L.T. start hij de lijn Aesteticterrorists en opent in 1999 met zijn vriend/ontwerper Dirk Van Saene de winkel/galerie Walter in het centrum van Antwerpen met installaties van topdesigner Marc Newson. Hij toont en verkoopt werk van andere creatieve ontwerpers waaronder Comme des Garçons Play van zielsverwant Rei Kawakubo. Je ziet zijn tegendraadse invloed terug in de Duitse ontwerper Bernhard Willhelm en de Nederlander Bas Kosters, maar de ongeremde fantasie en tomeloze lef van Walter Van Beirendonck ontbreekt tegenwoordig te vaak op de internationale catwalks.
EERDER GEPUBLICEERD IN NRC HANDELSBLAD
Walter Van Beirendonck. Dream The World Awake. Open: 14 september t/m 19 februari 2012. Momu-Modemuseum Provincie Antwerpen. www.momu.be.
Catalogus € 55,00 ISBN 978 90 209 5007 6.
Reageren is niet (meer) mogelijk.