De eerste foto’s die ik me herinner van Inez van Lamsweerde stonden in Modus, een catalogus die hoorde bij
het gelijknamige modesymposium dat in december 1990 plaatsvond in Amsterdam. De
zwart-wit foto’s waren hard, rauw, erotisch en surrealistisch; vrouwen met
hoogglansbenen, priemende naaldhakken, nagels als scheermessen. Favoriete standje:
benen wijd. Geen van de foto’s was digitaal gemanipuleerd, de computertechniek
waarmee Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin in 1994 internationaal
doorbraken dankzij een publicatie in het Britse tijdschrift The Face.
Vrijdag opent in fotografiemuseum FOAM Inez van Lamsweerde
& Vinoodh Matadin “Pretty Much Everything Else”- photographs 1985-2010.
Geëxposeerd worden zo’n driehonderd werken, zoals portretten van sterren, veel
modereclamecampagnes van onder andere Balenciaga die Van Lamsweerde en Matadin
maken met de Parijse grafische vormgevers M/M. Verder veel foto’s van het
Amsterdamse theatergezelschap mugmetdegoudentand waarvoor Van Lamsweerde &
Matadin al twintig jaar werken. Het onbekendst op de expositie zijn de kleine
3-D kunstfotowerkjes die tot stand kwamen met Van Lamsweerde’s oom, beeldhouwer
Eugène van Lamsweerde. “Een bevrijding voor ons, iemand die drie dimensionaal
werkt,”zei de fotografe woensdag op de persconferentie in FOAM.
In 1990, toen de Modus
catalogus uitkwam, was Van Lamsweerde net afgestudeerd aan de Rietveldacademie
waar ze in 1985 was aangenomen als modestudent. Dat weet ik, omdat ik dat jaar
als modestudent in de toelatingscommissie zat. Inez intrigeerde. Zwarte
kleding, vlijmscherp zwart bobkapsel, de post-punk versie van Louise Brooks,
filmster uit de jaren twintig, vertaald naar de duistere mode van halverwege de
jaren negentig. Verder herinner ik me een map mooie ontwerptekeningen en dat na
haar Michael Raedecker het grijze Rietveldlokaal binnenstapte, verlegen, niet
met een map vol mode, maar met Memphis-achtige lampjes.
In de Moduscatalogus uit 1990
stonden geen gefotoshopte foto’s, maar Van Lamsweerde had de beeldmanipulatie
al ontdekt. In de catalogus met één foto uit elk van de afgelopen 25 jaren, staat
een zwart-wit zelfportret van Van Lamsweerde uit 1985 waarop haar hoofd in een onmogelijke
houding op haar gekromde schouders rust terwijl ze frontaal de camera in kijkt.
Tot begin jaren negentig zijn
Van Lamsweerde en Matadin bezig geweest met het uitvogelen van een eigen
beeldtaal. De ontdekking van de computer met paintbox en andere magische
programma’s moet een openbaring zijn geweest. Het bracht naast het verzinnen
van identiteiten – wat Van Lamsweerde als Louise Brooks al boeide – door het
veranderen van een uiterlijk nog iets, het naar voren halen van een innerlijke
wereld. Hiermee gaven Van Lamsweerde en Matadin een extra dimensie aan
modefotografie En wat dat oplevert? Een naadloos in elkaar passend oeuvre en
een overweldigende expositie.
Eerder geplaatst op NRC Cultuurblog. Foto Inzez van Lamsweerde Vinood Matadin
Reageren is niet (meer) mogelijk.