Yves Saint Laurent is net als Picasso, om de paar jaar kun je een nieuwe tentoonstelling zien die weer een andere kant belicht. Drie jaar na het overdonderende Retrospective Yves Saint Laurent in het Petit Palais in Parijs, is in Brussel een kleinere maar boeiende vervolgtentoonstelling. Niet de grootsheid van veertig jaar Yves Saint Laurent, maar zijn visie en creativiteit is waar het in Brussel om draait. In plaats van de ruim driehonderd ontwerpen die in 2010 werden getoond in Parijs, staan in het Brussels ING Cultuurcentrum zo’n honderd outfits, waarvan er zo’n tachtig nooit eerder zijn vertoond.
Yves Saint Laurent is vijf jaar geleden op 71-jarige leeftijd overleden. In 2002 nam hij met een laatste couturecollectie afscheid van de modewereld. Sindsdien wordt onder de naam SLP alleen nog prêt-à-porter gemaakt. Als jonge modeontwerper breekt Yves Saint Laurent na een korte carrière bij Dior in de jaren zestig door met androgyne ontwerpen. Zijn inspiratie haalt hij uit de swingende straat- en popcultuur van de jaren zestig. Veel van zijn ontwerpen voor vrouwen zijn nog altijd actueel, zoals de stoere zeemansjas, het broekpak en de smoking. Deze destijds revolutionaire ontwerpen zijn in Brussel te zien bij de thema’s De moderniteiten van de jaren zestig en zeventig en Ontwerper voor de tijdgeest.
Bij Kunst in beweging staan Saint Laurents Hommage à Mondrian, een collectie mouwloze mini-jurken met vlakken als Mondriaans schilderijen waarmee de couturier in 1965 triomfeert. Geniaal en gek blijft de ‘bruidsjurk’ uit 1965, die geen jurk is maar een langwerpige wollige cocon waarin het onmogelijk bewegen is, laat staan lopen. Saint Laurent zou de surrealistische jurk hebben geïnspireerd op het werk van inpakkunstenaar Christo. Het breiwerk zou volgens tentoonstellingsmaker Florence Müller – die ook de expositie in het Petit Palais verzorgde – verwijzen naar het huwelijk als ‘gevangenis’. Niet dat de meest invloedrijkste ontwerper van de jaren zestig en zeventig zo geëngageerd was; in een video zegt hij broekdragende feministes te verafschuwen. “Vrouwen kunnen sterk, onafhankelijk en actief zijn zonder te verzaken aan hun vrouwelijk troeven.” In een broek van hem blijft een vrouw elegant.
In zijn veertigjarige carrière tekende YSL van 1961 tot en met 2002 eenentachtig couturecollecties, alle schetsen werden twee jaar geleden uitgebracht in vier reusachtige cassettes onder de titel Yves Saint Laurent l’oeuvre intégral, (prijs 2100 euro). In Brussel zijn die indrukwekkende tekeningen in lange banen te zien. Ook de ontwerpen van de op Afrikaanse kunst geïnspireerde mini-jurkjes met open kralenpatronen, en twee forse puntborsten, zijn op papier te aanwezig. Het zijn spraakmakende ontwerpen uit de jaren zestig, toen mode nog kon shockeren en Saint Laurent de toon aan gaf. In het Petit Palais waren de poppen met die ontwerpen een van de hoogtepunten, hier ontbreken ze helaas, zoals bijna al zijn etnische inspiratiebronnen in Brussel onbesproken blijven.
Daar staat tegenover dat het ING Cultuurcentrum de fantastische primeur heeft van de allereerste collectie van het modehuis Yves Mathieu Saint Laurent voor herfst/winter 1953/1954. Verdeeld over vijf vitrines ligt een nooit eerder vertoonde garderobe van uitgeknipte papieren jurken die Saint Laurent ontwierp in zijn tienerjaren toen hij nog thuis in Algerije woonde. ‘Topmodel’ van zijn papieren modehuis is een uitgeknipte platte miniatuurversie van de donkerharige Bettina, in de jaren vijftig ook echt een topmodel, en die diende als basis voor de ontwerpen. Een door hemzelf getekende affiche van zijn fictieve modehuis, inclusief een adres (Place Vendôme natuurlijk) en namen van de beste fabrikanten van hoeden, juwelen en handschoenen, bewijst niet alleen Saint Laurents vastberadenheid, maar ook zijn kennis en visie als tiener van de mode-industrie. Curator Florence Müller maakte met het materiaal uit de gigantische YSL-archieven een heerlijk persoonlijke tentoonstelling.
Gisteren gepubliceerd in NRC Handelsblad.
Yves Saint Laurent Visionair. Tot 5 mei, dagelijks 10-18 uur. ING Cultuurcentrum, Koningsplein 6, Brussel. www.ing.be/art
Reageren is niet (meer) mogelijk.