Tweehonderdvijftig mensen namen eind januari plaats op hun stoel in een vliegtuig in Parijs. Nu vertrekken er bijna elke minuut vluchten uit Parijs, dus niks bijzonders zou je denken. Toch wel, dit vliegtuig stond geparkeerd in het imposante Grand Palais. De bedrieglijke echte airbus, mét slurf, vormde het realistische decor voor een Chanel haute couture show.
De ‘passagiers’ zagen vanuit de cockpit 61 outfits razendsnel voorbij zoeven. De modellen showden couturejurken met afstaande, wijde kragen en afgeronde, bolle schouders. Ook waren er sluike cocktailjurkjes, avondjurken en jassen met lage tailles die eindigden op heuphoogte. Halverwege de show, bij de opkomst van de feestelijke cocktailjurkjes namen de borduursels in hevigheid toe, en in allerlei variaties: met stenen, pailletten, en veertjes. Spannend waren de glinsterende kristallen die van jurken oversprongen op panty’s.
De Chanel-borduursels komen bij Montex vandaan, een atelier in het negende arrondissement in Parijs pal tegenover nachtclub Folies Bergères. Zo’n dertig vrouwen, bij topdrukte vijftig, zitten hier dag in dag uit uiterst geconcentreerd te borduren. Hun piece de resistance is de techniek Lunéville, waarbij ze gebogen achter een borduurraam, met een fijne haaknaald en garen en met onmenselijke perfectie razendsnel duizenden pailletten of kralen op verschillende patroononderdelen borduren. Een techniek die jarenlange oefening vergt.
Ambachtswerk zoals dat van Montex is essentieel voor haute couture – de paradepaardjes van modehuizen. Om te voorkomen dat de ambachten verdwijnen begon modehuis Chanel in 2002 met het inlijven van kleine Parijse ateliers (zie ook De ateliers van Chanel) en bracht ze onder de bedrijfsnaam Paraffection. Deze ateliers weerspiegelen de rijke couturegeschiedenis van Parijs. Schoenenmaker Massaro (1894) produceerde al in 1958 de eerste zwart-wit ballerina’s in opdracht van Coco Chanel. Veren- en bloemenmaker Lemarié maakt voor Chanel jaarlijks tienduizenden cameliacorsages maakt en. Borduuratelier Montex dat in 1949 werd opgericht, is de recentste aanschaf van Chanel.
‘Zonder borduurateliers zou er geen couture bestaan,’ is een uitspraak van Karl Lagerfeld, artistiek directeur van Chanel. Dat kan Annie Trussart natuurlijk alleen maar eens zijn met haar nieuwe baas. De Française –artistiek directeur – werkt sinds 1982 voor Montex. Trussart, een rossige vijftiger met vrolijke vlinderbril bezet met strass-steentjes, noemt de overname het beste dat het atelier kon overkomen. Nee, niet omdat Montex gebrek had aan opdrachtgevers, benadrukt ze. ‘Maar Chanel begrijpt ons, het was een natuurlijke actie.’
Annie Trussart werd als twintiger als een coupe de foudre door het borduren gegrepen. ‘Al was het een beetje gek als je destijds vertelde dat je een passie had voor boduren.’ Hoe anders is dat nu: het beroep oefent weer aantrekkingskracht uit op jongeren. “Borduren zet aan tot dromen”, vermoedt Trussart. Gebrek aan jong borduurtalent heeft ze dan ook niet, ze kan zelfs de besten kiezen. Borduren voor een modehuis als Chanel is glamoureus. In Trussarts kantoor liggen de bewijzen in de vorm van stapels internationale modetitels; gele papiertjes markeren pagina’s met geborduurde droomjurken die onder haar toezicht tot stand kwamen. Topstuk is de lichtblauwe-witte bruidsjurk uit de haute-couturezomercollectie van 2012; een knielang lichaamsvolgend ontwerp met lange mouwen, een wolk tule aan de achterzijde en waarvan de schouders bezet zijn met stenen. Foto’s ervan hangen als een trofee in het atelier.
De invloed van Chanels overname is nog niet zichtbaar, maar binnenkort krijgt het atelier er een showroom bij. Hoogst noodzakelijk, omdat er jaarlijks steeds meer ‘samples’ – proefvoorbeelden voor ontwerpers – bij komen. Nu hangen de kunstwerkjes die Montex sinds 1949 borduurde verstopt achter witte gordijnen, buiten de blikken van pottenkijkers.
Het borduurwerk lijkt eentonig, maar biedt wel degelijk variatie, benadrukt ook Trussart. Elk nieuw ontwerp is een uitdaging met telkens weer verrassende materialen. Montex heeft de luxe dat de kralen en pailletten naar eigen ontwerp speciaal voor het atelier worden gemaakt. Dozen vol pailletten, kristallen, kralen in ontelbare kleuren, formaten en vormen staan hoog opgetast tegen de muren.
In één couturejurk voor Chanel hebben de ‘petites mains’ van Montex honderden uren werk zitten, niet voor niets lopen de prijzen voor de couture in de tientallen duizenden euro’s. Toch zijn er klanten voor. Wie dat zijn, houdt het modehuis liever geheim. Wel wil het kwijt dat het er met een kleine duizend veel meer zijn dan zo’n vijf jaar terug toen volgens Chanel het aantal rond de driehonderd lag. Dat is dankzij de nieuwe rijken uit Azië en het Midden-Oosten, maar ook jonge Amerikanen en Russen betalen graag grif voor het handwerk uit Europa. Ook couturehuizen als Givenchy, Dior, Armani, Jean Paul Gaultier en Valentino zagen hun couture-orders toenemen.
Annie Trussart is dan ook niet bevreesd voor de gure crisistijden. ‘Ach we hebben elkaar allemaal nodig, couture gaat altijd samen met borduren. Zonder is zeldzaam. En triest ook.’
EEDER GEPUBLICEERD IN DE LIFESTYLE BIJLAGE VAN HET FINANCIEELE DAGBLAD
Reageren is niet (meer) mogelijk.