(portret Marc Jacobs van Rankin)
Ontwerper Marc Jacobs maakte tassenbedrijf Louis Vuitton trendsettend. Les Arts Décoratifs in Parijs toont nu hoe hij dat deed.
Marc Jacobs – bijna 49, knap, getatoeëerd – heeft het charisma van een popster. Wint in 2011 de Lifetime Achievement Award in Amerika, wordt in hetzelfde jaar geridderd in Frankrijk, wint een jaar eerder de belangrijke Amerikaanse Womenswear Designer of the Year Award. Maar is ook ooit ontslagen, failliet gegaan en heeft het deconstructieve leven van een popster geleid. Die ellende is sinds vier jaar voorbij. Jacobs heeft leren leven met de creatieve druk, hij beseft dat het in de mode draait om één ding: zaken doen. Hij kan zich meten met de modemastodonten Karl Lagerfeld en Giorgio Armani.
De supersterontwerper verdeelt zijn tijd tussen New York en Parijs waar hij sinds 1997 artistiek directeur is van het luxe mode- en accessoirehuis Louis Vuitton. In New York, waar hij opgroeit, bouwt hij vanaf 1993 een mode-imperium op met de dure Marc Jacobs-lijn, betaalbare straatmode Marc by Marc Jacobs en een hele reeks sublijnen waaronder het spotgoedkope mannenlabel Stinky Rat, met als logo een onooglijk ratje. Zie het ongedierte als een parodie op de labelicoontjes van Lacoste met stoere krokodil en de polospeler van Ralph Lauren. Ironie, het is de rokdragende Amerikaan niet vreemd. Zijn getatoeëerde lijf leest als een verslag van de Amerikaanse popcultuur met Jacobs favoriete stripfiguur Sponge Bob, de knuffel Clyde Frog van Southparks Eric Cartman en een scène uit Poltergeist. Een ronde donut bedekt zijn linker elleboog, een kleurrijke sterrenregen zijn schouders en op zijn rechterpols staat in zwarte blokletters ‘perfect’: “Because I am a perfect being in a perfect world where everything that happens must be completely.” Twee forse diamanten in zijn oren fonkelen: succes!
Een gedetailleerd evenbeeld van Marc Jacobs, als dertig centimeter hoge pop, is de afsluiter van Louis Vuitton – Marc Jacobs, een expositie over Louis Vuitton en de mode van Marc Jacobs die afgelopen week opende in het Parijse Musée les Arts Decoratifs in het Louvre. Commercie is hier verheven tot kunst met op twee verdiepingen glanzende museumvitrines met bewegend beeld als geraffineerde winkeletalages. De luxe boutiques in de nabijgelegen Rue du Faubourg-Saint Honoré verbleken erbij.
In het verduisterde Parijse modemuseum is één etage hoofdzakelijk gevuld met vakkundig op maat gemaakte bagage, de corebusiness van ambachtsman Louis Vuitton (1821-1892). Koffers, uitgelicht als glimmende juwelen bezaaid met goudkleurig beslag en het mythische LV-logo, staan symbool voor de industrialisatie van luxe sinds de tijd van de Franse keizer Napoleon III. Een etage hoger domineren de it-bags van Marc Jacobs. Gepresenteerd als luxe bonbons in een bonbondoos vullen zo’n zeventig stuks een museumwand. Ook de modecollecties, die Jacobs sinds vijftien jaar voor Vuitton ontwerpt, worden tentoongesteld in combinatie met tassen waaronder een serie ‘beklad’ in fel roze en fluogroen in de hanenpoten van graffiti-kunstenaar Stephen Sprouse uit 2000.
Voor de komst van Marc Jacobs als ontwerper is Louis Vuitton alles behalve trendsettend, laat staan mediageniek. Marc Jacobs studeert mode aan de Parsons School of Design in New York. Aan zijn eerste vaste baan in 1989 voor het keurige Amerikaanse sportswearlabel Perry Ellis komt na vier jaar een eind als hij een controversiële grunge-collectie showt, gebaseerd op de slordige stijl van de Seattle rockscene met Kurt Cobain van Nirvana als inspiratie. Te wild, oordeelt Perry Ellis, en ontslaat Jacobs. Jacobs gaat in Amerika meteen voor zichzelf verder met hulp van de zakelijk ingestelde Robert Duffy die nog steeds zijn belangrijkste partner is.
Bernard Arnault, baas en oprichter van luxegroep LVMH – neemt in 1997 een zeker risico als hij Jacobs inhuurt, tenzij hij hoopt op een opstootje. Dat blijft voorlopig uit. In 1999 zal er ongetwijfeld lichte paniek zijn uitgebroken bij het beursgenoteerde bedrijf als Jacobs zich in 1999 en later nog eens in 2007 laat opnemen in een ontwenningskliniek voor drank- en drugsverslavingen. Maar in plaats van onrust zorgt Jacobs voor een enorm commercieel succes.
Bij zijn eerste Vuitton collectie laat Jacobs nog geen enkele tas te zien, evenmin sieren logo’s de vrij minimalistische kledingontwerpen. Een sportieve witte nylon koerierstas met onzichtbaar ingeweven wit LV-logo (winter 1988/1989, staat in de tassenbonbondoos) bewijst Jacobs aanvankelijke terughoudendheid op logo-vlak. Nadat hij zich verdiept in de geschiedenis van het luxe-tassenmerk komt hij tot de conclusie dat juíst de initialen de reden zijn waarom vrouwen Louis Vuitton kopen, simpelweg omdat dat de letters LV herkenbaar en iconisch zijn. Een knop gaat om, sindsdien viert Jacobs het logo.
Zijn grootste tassenkaskrakers komen voort uit samenwerkingen met kunstenaars. Dat is geen marketingopzet geweest, vertelt Jacobs later. Hijzelf benadert in 2000 Stephen Sprouse, en later Richard Prince omdat hij houdt van hun werk. De Japanse stripstijl van Takahashi Murakami ontdekt hij in het museum Fondation Cartier dat in 2002 een overzichtstentoonstelling aan de Japanse popartkunstenaar wijdt. Dit voorjaar verschijnt een serie producten van de Japanse Yayoi Kusama, op wier gestippelde oeuvre Jacobs verliefd is. Op de wenslijst staat Jeff Koons.
Het bagagebedrijf Louis Vuitton heeft duidelijk een gouden gereep gedaan met Marc Jacobs. En hij is er in geslaagd om in vijftien jaar tijd het merk een inmiddels vanzelfsprekende plaats op de Parijse modeweek te bezorgen, een feit dat terecht gevierd wordt met een expositie in het Louvre. Marc Jacobs hoort tot de top van de modemakers, maar is zeker niet onomstreden. Je zou kunnen zeggen dat zijn werk voor Louis Vuitton een eigen identiteit ontbeert: de enige lijn bij Louis Vuitton is dat er geen lijn is. Jacobs borduurt nooit voort op een handschrift, simpelweg omdat hij voor Vuitton anders dan een terugkerend reiselement geen uitgesproken stijl of thema heeft. In maart 2011 stuurt hij zijn favoriete model Kate Moss, rokend (op anti-rookdag) in een agressieve meesteressenlook de catwalk op. Zes maanden later is de sfeer honderdtachtig graden gedraaid en stapt Kate Moss gekleed in maagdelijk wit kant uit een draaiende carrousel.
Ongemakkelijk voelt Jacobs zich niet bij die willekeur, integendeel: ”You’re damned if you do, and you’re damned if you don’t. Als je het steeds bij één look houdt, dan zeggen mensen ‘oh hij doet elk seizoen hetzelfde, doe je telkens iets anders dan ben je oppervlakkige bedrieger.” De tas, dat is volgens hem wat de Louis Vuitton vrouw typeert. Van de rond de vijftig looks die elk halfjaar voorbij komen op de catwalk, dragen hooguit vijf modellen geen tas.
Noem Jacobs een romanticus die nogal eens neigt naar het verleden; de gepolijste jaren vijftig, de disco-eighties maar ook het fin de siècle-tijdperk. Hij bewondert de schilderijen van Kees van Dongen met al die lange elegante vrouwen. Ze inspireren Jacobs vaak tot lange en gelaagde silhouetten en de vele grote hoeden in zijn collecties.
Marc Jacobs houdt met zijn ideeën de gulzige mode-industrie draaiend. “Het juiste ding op het verkeerde tijdstip is het verkeerde ding”, valt te lezen op de expositie in Parijs. Succesvol is hij ook door de manier waarop hij zijn inspiratie uit kunst en muziek omzet in mode. Maar misschien wel het belangrijkst, Marc Jacobs staat voor cool, en wie van hem houdt die volgt hem.
Tot 16 september. Louis Vuitton-Marc Jacobs. Musée Les Arts Decoratifs. 107 rue de Rivoli. www.lesartsdecortifs.fr. Catalogus: Louis Vuitton/Marc Jacobs. € 55,00. Vandaag gepubliceerd in NRC HANDELSBLAD
Reageren is niet (meer) mogelijk.