Elizabeth Hurley is een nobody als ze in 1994 aan de arm van Hugh Grant verschijnt op de première van Four Weddings and a funeral. Tot de paparazzi haar in het oog krijgen, want: wauw. DIE JURK!
Wat een jurk al niet te weeg kan brengen. Op de rode loper droeg Hurley een safetypin-dress uit de collectie van Gianni Versace, juist ja, die spannende halfnaakte jurk die links en rechts van het lichaam bijeengehouden wordt door grote gouden veiligheidspelden. Binnen no time zijn Hurley en haar zwarte sexy jurk wereldnieuws.
Denk even aan dit voorval als je een feestje in het vooruitzicht hebt. Een feestjurk moet knallen: Marilyn Monroe die in 1962 Happy Birthday zingt voor president John F. Kennedy in een loeistrakke witte glimjurk met een piepklein hartje op haar kont (geveild voor 1,26 miljoen dollar), of de grappige witte cocktailjurk met giga-corsage die Carrie Bradshaw in 2008 draagt in Sex and the city, of Lady Gaga die in een vleesjurk acht MTV Video Awards in ontvangst neemt. Do we need to say more?
SPRAAKMAKEND FEESTEN
Feesten. Het kán in een afgeragde jeans. Maar zeg nou zelf, die talloze feestelijke jurken zijn toch niet voor niets ontworpen? Knoop wel in je oren: elke gelegenheid vraagt om een ander type jurk. Zo moet een premièrejurk absolutely smashing zijn, feestelijk borrelen doe je in een fantasievol cocktailjurkje. Mocht er ooit een uitnodiging op de deurmat vallen voor een heus gala, let dan eens op de indrukwekkende baljurken van bijvoorbeeld prinses Máxima. Misschien wel de allermooiste droeg ze twee jaar geleden in New York: een strapless (bloot mag bij gala) witte Jan Taminiau van zijde, afgezet met flonkerende stroken kristallen en steentjes.
Bijzonder bewerkte stoffen zijn een kenmerk van feestelijke mode. Vanaf de middeleeuwen onderscheiden adel en de rijkste vrouwen zich van het volk in overdadige kostbare robes van geweven brokaatzijdes met motieven van goud- en zilverdraad. Een dergelijke jurk is een statussymbool, en even waardevol als goud. Een van de bekendste voorbeelden is een renaissance schilderij uit 1536 van de Engelse koningin Jane Seymour –de derde vrouw van Hendik VIII – die poseert in een jurk van rood fluweel bezet met parels en robijnen.
Echter, deze jurk valt in het niet bij de baljurken van Madame de Pompadour die daar de eerste helft van de achttiende eeuw stevig mee uitpakt tijdens de vele ceremoniële feesten aan het Franse hof. Eigenlijk was Madame de eerste ultieme partygirl. Als maîtresse van de verveelde Lodewijk de Veertiende leukt ze zijn saaie leven op met gemaskerde bals en feestpartijtjes. Aan verkleden heeft ze een dagtaak, al was het maar om haar rivalen de ogen uit te steken.
De meest feestelijke jurk, die in de achttiende eeuw eerst het Franse, en vervolgens de Europese hoven veroverde, is de mantua. Deze typische hofmode had een strak bovenlijf en een monumentale rok met aan weerszijden een uitstulping waar met gemak een stel kleuters onder pasten. Bezoek een rococo kasteel uit die tijd, en dan snap je waarom de deurposten zo breed waren. Alles voor de mode.
WAT JE NIET MOET DRAGEN
Voor een modeontwerper moet er niets leuker zijn dan het bedenken van feestkleding, toch? Claes Iversen, beaamt dit. De couturier, die Stacey Rookhuizen kleedt en de trouwjurk maakte voor Renate Verbaan, legt uit waarom: “Bij een feestjurk kun je natuurlijk veel verder gaan dan bij elk ander kledingstuk. Voor cocktail-, rode-loperjurken en avondjurken kan ik me uitleven met rijkere materialen en bewerkingen als borduursels.”
Iversen houdt tradities graag in ere. Wat hem betreft mag je bij een cocktailjurk best wat been zien, maar bij een avondjurk liever niet. Echt afschuwelijk vindt de couturier straplessjurkjes die de draagster de hele tijd moet ophijsen en die ook nog eens ultra kort zijn. “Ontwerptechnisch is in zo’n ontwerp de balans ver te zoeken, en van te veel bloot houd ik niet, het wordt al snel fout sexy”, zegt Iversen die zijn klanten ontvangt in een besloten salon aan de Prinsengracht.
De verre voorloper van Claes Iversen en alle andere couturiers is Charles Frederic Worth. Tegen het eind van de negentiende eeuw heeft de Brit een status vergelijkbaar met de grootste luxelabels als Louis Vuitton, Dior en Chanel. Worth verhuist in 1845 van Londen naar Parijs, opent daar een salon, en weet rap een schare vorstelijke klanten te werven waaronder Keizerin Eugénie, de vrouw van Napoleon de Derde. Worth legt zich toe op feestelijke avondkleding waar de gekroonde hoofden grif voor betalen. Wat er zo bijzonder is aan zijn weelderige baljurken? Voor het Worth-tijdperk ontstaat een ontwerp in samenspraak met een klant en de naaister.
De creatieve Worth doet wat hij zelf wil en volgt zijn fantasie. Dat levert spectaculaire ceremoniële jurken op, zoals de offshoulderjurk waarin de sprookjeskeizerin Sisi van Oostenrijk in 1865 poseert: een witte wolk van tule met watervallen van kant bezaaid en met flonkerende sterretjes die terugkomen in haar opgestoken kapsel. Nog steeds is zo’n barokke Sisi-robe een droom voor veel vrouwen.
Ruim twintig jaar na Worths overlijden in 1895 is het modebeeld totaal anders. Weg zijn de korsetten, verdwenen de meters gedrapeerde stof.
Gabrielle ‘Coco’ Chanel ontketent een revolutie in de damesmode met sluike soepel vallende knielange kokerjurkjes die in de smaak vallen bij high society dames.
In 1926 plaatst de Franse Vogue een illustratie van deze zogenaamde T-Ford dress, die is vernoemd na de populaire Ford automobiel uit 1908 vanwege dezelfde eenvoud, luxe uitstraling en de kleur zwart. Begin jaren dertig krijgt Chanels Zwarte Jurkje er een variant bij, het net iets pittigere cocktailjurkje.
CRISIS, COCKTAILJURKJES & IT-GIRLS
“Wat een cocktailjurk is? Iets waar je cocktails op kan morsen?” Grapt een acteur in de film The ex-Mr.Bradford uit 1936. Het cocktailjurkje gaat weer gouden tijden tegemoet. Volgens een ongeschreven modewet krijgen we in economisch moeilijke tijden onbedaarlijke zin om alle remmen los te gooien. Juist dan trekken we niets liever aan dan het cocktailjurkje.
In 1957 beschrijft Christian Dior de klassieker als: ‘The real masterpiece of American design en hét symbool bij uitstek voor the American way of life’. Dior heeft dit goed gezien (én waarschijnlijk gemerkt aan zijn eigen verkoop) want na de Tweede Wereldoorlog is het frisse jurkje ook in Europa een grote modehit op vrolijke cocktailparty’s die aan het eind van de middag worden gehouden.
Tegenwoordig zijn red carpet couture dresses een obsessie voor zowel pers als couturiers. De toenemende interesse van de media voor glamoureuze ‘red carpet’ fotomomenten en de behoefte van sterren om met klasse te schitteren op de vele rode loper-evenementen zet Giorgio Armani aan het denken. In 2004 lanceert hij de elegante couturelijn Armani Privé die speciaal voor dat soort gelegenheden gemaakt lijkt.
Het jurkengedoe rondom de Oscars, premières en Award-uitreikeningen is tegenwoordig ook in Nederland een item op televisie en in de bladen. Modeontwerper Percy Irausquin (1969-2008) bestudeerde serieus het fenomeen ‘de rode loper jurk’ en de Oscaruitreikingen, volgens hem ‘de grootste showcase van merken ter wereld’. Op de vraag naar de definitie van een red carpet dress antwoordde hij: “Hoe simpeler hoe beter, de draagster moet ondergeschikt zijn aan de jurk. De vrouw is haast onzichtbaar, het draait om de jurk en de juwelen”. Zijn droom, een van zijn ontwerpen zien op de rode loper, komt een half jaar voor zijn plotselinge overlijden uit. Tijdens de Oscaruitreikingen in februari 2008 neemt animatiefilmer Suzie Templeton een beeldje in ontvangst in een knalrode Percy.
Trouwens, wie op een feest niet over het hoofd gezien wil worden draagt rood. Bam. Het Kleine Zwarte Jurkje mag dan het toppunt van chique zijn, rood staat voor glamour, kracht en uitdaging.
Valentino rood
De feestjurk der jurken is natuurlijk de trouwjurk, en die hoeft niet per se stralend wit te zijn, weet couturier Claes Iversen. De afgelopen maanden maakte hij ze in roze, groen en zelfs zwart.”Enig, kan prima, als het past bij iemands persoonlijkheid, of als wit niet mooi staat,” zegt Iversen die zich gelukkig prijst met bruidjes die durven afwijken van het traditionele beeld. “Hoef ik niet telkens een zelfde soort jurk te maken.”
Jeanne Lanvin 1912
Ideeën voor de mooiste jurk doen trouwlustigen vaak op uit Iversens catwalkcollecties. Zijn laatste show in oktober, telde opvallend veel feestelijke jurken. Simpelweg omdat er vraag naar is, de couturier kleedde zelfs nog nooit zoveel bruiden die ooksteeds vaker een bijpassende avondjurk bestellen. “Vandaar dat ik pas in oktober showde (in Nederland zijn coutureshows in september, red.). Er moesten eerst nog vijftien trouwjurken af!”
Leuk hoor al die trouwjurkopdrachten, maar Iversen zou best wel meer feestjurken willen maken. Maar hij weet dat maar weinig vrouwen geld over hebben voor een jurk die ze maar één keer dragen, vandaar ook soms de vraag of een avondjurk later korter kan worden gemaakt, zodat hij vaker aan kan. “Typisch Nederlandse zuinigheid,” zegt de in Denemarken geboren couturier met een lach.
Oh ja, laten we nog even terugkomen op Elizabeth Hurley. Hoe is het Liz vergaan sinds ze in 1994 verscheen in een oogverblindende Versace jurk? Eerst kreeg ze soms leuke filmrolletjes, maar na een tijdje kwam ze alleen nog voor in de roddelrubrieken als ze weer eens van man wisselde. Wie weet vindt Hurley ooit weer dé jurk die haar in de spotlights zet.
Reageren is niet (meer) mogelijk.