Waarschuwing: long read 1500 wrdn. André Courrèges is de bedenker van de minirok, van kosmonautachtige broekpakken voor mannen en vrouwen, en hij is ook nog de bedenker van grafisch belijnde mini-jurkjes. Een paar jaar geleden sprak ik zijn vrouw Coqueline. Courrèges was toen al ziek.
In de jaren zestig belichamen de ontwerpen van André Courrèges het optimisme en de technische vernieuwingen waar de Parijse mode de boodschapper van is. Courrèges maakt ‘eenvoudige’ kleren zonder frutsels, voor een nieuw type vrouw: de actieve vrouw.
Modecriticus Suzy Menkes, die opgroeit met de mode van Courrèges, deelde haar herinneringen aan Courrèges onlangs met het modeblad Industry: ‘Het was zo’n buitengewoon moment, het leek wel alsof mode een spiegel was van de wereld waarin we leefden.” Van de ontwerper herinnert ze zich dat hij “vreemde witte schoenen” droeg, we noemen ze tegenwoordig sneakers.
Met zijn ‘Space Age’-mode inspireert Courrèges niet alleen de jeugd, maar ook zijn beroemde collega Yves Saint Laurent die in 1993 zei: “Ik was bleven steken in traditionele elegantie: Courrèges heeft me er uitgehaald”. Want Yves Saint Laurent mag dan wel volgens de modegeschiedenis het broekpak stijlvol hebben gelanceerd, Courrèges maakte het pak ‘jong’ en sportief.
Courrèges werkt altijd in spierwitte ateliers en draagt daarbij lange tijd een witte stofjas. Later draagt hij ook pastels, zoals lichtblauw, “de kleur van de lucht”. Of André Courrèges zich nog steeds uitdoste in frisse tinten, we weten het niet. De Fransman heeft zijn bedrijf zo’n twintig jaar geleden verlaten en is sindsdien niet meer in de openbaarheid verschenen. Hij zou lijden aan Alzheimer. Tot 2011 zet zijn vrouw Coqueline, ook ontwerper en sinds het begin zijn zakenpartner, het bedrijf voort. Dat jaar vergaart het modehuis twintig miljoen euro aan royalty’s van bijvoorbeeld parfums en verkoop van de Courrèges’ klassiekers die nog altijd online te koop zijn.
André Courrèges presenteert in 1961 zijn eerste couturecollectie in een geïmproviseerde salon in zijn woning aan de Avenue Klèber. Het is een verrassende, overwegend witte collectie met A-lijn jurkjes, platte uniseks laarsjes en eigenwijze hoofddeksels. In 1962 volgt een serie sportieve pantalons, bedoeld om overdag en ’s avonds te dragen, de in Frankrijk beroemde zangeres Françoise Hardy treedt er in op. De doorbraak bij een groot publiek laat dan nog even om zich wachten maar volgt in 1964 dankzij de spraakmakende minirok.
André en Coqueline Courrèges houden er emanciperende modetheorieën op na. Schoeisel moest plat zijn om vrouwen actiever te maken. De minirok ontstaat uit logisch denken: “Al sinds 1950 werd er gezocht naar een ontwerp waarin vrouwen goed kunnen lopen”, legt Coqueline uit. “De broek kwam eerst, want de benen zijn als een passer. Als je de benen spreidt, dan opent de passer zich als het ware. De rok, of die nu reikt tot de grond of halverwege de kuit, zit die passer in de weg. We moesten dus al boven het gewricht, ofwel de knie, gaan zitten, en daarna verder omhoog richting kruis.”
Beïnvloed door de race naar de maan bedenkt het paar zilveren overalls met bolle helmen. De pers typeert Courrèges’ Couture mode als ‘futuristisch’, tot ongenoegen van de couturier.“Wat de pers ook blijft beweren, ik creëer geen futuristische mode”, zegt de Fransman van Baskische afkomst in 1965. “Ik maak modeontwerpen voor de moderne vrouw met haar hedendaagse problemen.” Kleding die de bewegingsvrijheid belemmeren, zoals lange rokken, verwerpt hij.
Courrèges invloed blijft groot tijdens de tweede helft van de jaren zestig, en is ook zichtbaar in de minimalistische ontwerpen van Frans Molenaar (1940) die vanaf zijn achttiende stage loopt in Parijs bij de Nederlandse couturier Charles Montaigne en vanaf 1963 tot 1966 werkt voor Guy Laroche en voor Nina Ricci tot in 1966.
Omdat in 1968 het toonaangevende Parijse modehuis uit haar voegen barst, verhuist Courrèges naar een groter pand aan de chique rue François 1. Achter de barokke gevel schuilt nog steeds hetzelfde interieur dat destijds een toonbeeld was van moderne binnenhuisarchitectuur. De boutique met het bijbehorende Café Blanc is nog altijd open en het eerste Courrèges parfum Empreinte uit 1970, is er nog altijd te koop.
Begin jaren zeventig opent Courrèges een confectiefabriek in de buurt van Pau, aan de voet van de Pyreneeën, waar hij in 1923 is geboren.
André Courrèges studeert begin jaren veertig af als wegenbouwkundige ingenieur. Na zijn dienstplicht, twijfelt hij of dit het juiste beroep is, de architectuur trekt, maar het modevak ook. Na een wandeling door de Parijse modestraat Avenue Montaigne, beslist hij op zijn zevenentwintigste dat hij couturier wil worden, net als zijn voorbeeld Balenciaga, de Spaanse couturier die vanwege zijn technische stijl met veel aandacht voor vlakverdeling, ook bekend staat als de ‘Architect van de mode’. Courrèges vertrekt naar Parijs, volgt een modeopleiding en werkt vervolgens twee jaar als illustrator. In 1951, na eerdere afwijzingen neemt Balenciaga hem aan. “Aan Balenciaga heb ik het te danken dat ik de 17e eeuw leerde kennen, de eeuw van stijlvolle nuchterheid en strengheid, die Balenciaga’s en ook mijn ontwerpen karakteriseert”, zegt hij later over zijn leermeester.
Bij Balenciaga ontmoet hij zijn toekomstige vrouw Coqueline Barrière (1935) met wie hij in 1961 Maison Courrèges opent.
Eind jaren zestig zijn beiden ervan overtuigd dat het niet lang meer zal duren voor vrouwen topless op straat zullen verschijnen. Coqueline geeft het voorbeeld, en winkelt met ontbloot bovenlichaam in het dorpje bij hun buitenhuis in Pau. Ze wordt opgepakt door de gendarmerie.
Ongetwijfeld komen de ‘vrijheid blijheid’-gedachten voort uit de hippiebeweging met hun gebloemde lange oma-jurken. Belachelijk, vindt André Courrèges die retrostijl. “Waarom zou je achterom kijken, wanneer het de toekomst is die je interesseert.” De moderne Courrèges blijkt overigens een man van uitersten. Want ’s avonds als de meest vooruitstrevende couturier de deur dichttrekt van zijn smetteloze atelier, dompelt hij zich onder in zijn appartement in de dure Parijse wijk Neuilly, ingericht vol Oosterse antiquiteiten en zeventiende-eeuws Spaans meubilair.
HAUTE VOITURE
Ook na de jaren zestig blijft Courrèges innovatief. Begin jaren zeventig komt hij met lichaamvolgende, gebreide jumpsuits en hotpants van ribtricot. De Franse Elle noemt het “De tweede huid’. Maison Courrèges heeft zich altijd meer laten inspireren door techniek en industrie (kunststoffen als vinyl en licht parachutenylon) en sport (gestroomlijnd) dan door modetrends.
In die tijd kapitaliseert Courrèges zijn beroemde naam via licenties en ontwerpklussen. Zo ontwerpt hij het interieur van een Matra Simca Bagheera, die ook te bewonderen is in Amsterdam op de AutoRAI. Spannend en opwindend als in de sixties is het modehuis dan helaas niet meer.
In de jaren tachtig blijft het Courrèges-imperium overeind dankzij de vraag naar sportkleding, met name zijn skikleding is erg gewild. Een grote bron van inkomsten zijn de licenties, al bezit Courrèges er minder dan de licentiekoning Pierre Cardin die in 1983 zijn naam heeft verbonden aan zeshonderd producten verspreid over negentig landen. Courrèges houdt het onder andere bij horloges en ontwerpen van badkamers, lanceert een roze scooter en weer eens parfum: Courrèges in Blue. Er openen boetieks in verschillende wereldsteden, waaronder een tweede in Parijs. In zijn winkel in ruimtevaartfantasiestijl in het gloednieuwe ondergrondse winkelcentrum Caroussel du Louvre, pal onder de glazen piramide van de Chinese architect Pei, verkoopt Courrèges zijn beroemde ontwerpen uit 1965, al snel populair onder cultshoppers, maar ook onder de talrijke Aziatische toeristen. De winkel is inmiddels gesloten.
In januari 2011 bestaat Courrèges vijftig jaar en voor de gelegenheid verkoopt de hippe Parijse conceptstore Colette vijftig witte, korte jasjes. Evian pakt uit met een unieke Courrèges-fles. In hetzelfde jaar verkoopt Coqueline Courrèges het bedrijf aan Jacques Bungert en Frédéric Torloting. Zij lanceren in 2012 de geur Blanc de Courrèges, en richten zich op Azië als afzetmarkt waar het merk op gelijke hoogte staat met Westerse luxelabels als Chanel en Dior. De vorige leider van Noord-Korea, Kim Jong Il, droeg bijvoorbeeld vaak een vintage Courrèges zonnebril.
Courrèges mag dan zelf al jaren ontbreken op de Parijse modeweek, zijn invloed is duidelijk aanwezig in de collecties voor komende zomer en dat zal ongetwijfeld niet voor het laatst zijn. En wie liever in the real thing heeft: zijn meest iconische ontwerpen zijn online voor pittige prijzen te koop, zowel vintage als nieuw voorzien van het legendarische AC-logo.
Eerder gepubliceerd in Elsevier Stijl. Volg mij op instagram @georgettekoning
Reageren is niet (meer) mogelijk.