Een poosje geleden verbaasde ik me – bij gebrek aan ander modenieuws – over een hippe vogel die alsmaar strookjes papier in zijn staart snavelde. Klik hier voor het filmpje.
De parkiet bleek een papegaai. Lucas Brouwers van het NRC zocht het uit.
Een groene papegaai knabbelt een strook papier af en prikt het tussen zijn staartveren. De vogel herhaalt dit ritueel totdat er zeven repen in de staart prijken en vliegt dan uit beeld. Dit filmpje van de papegaai met de papieren veren (nrch.nl/3g6m) heeft op YouTube al 10.000 likes. Cute vinden kijkers. Waar, maar na drie keer kijken wil je weten: wát doet het dier precies? En waarom?
De vogel in het filmpje is een agapornis, een populaire huiskamerpapegaai en de ultieme lovebird: mannetjes en vrouwtjes vormen monogame koppeltjes, strijken elkaars veren glad en voederen elkaar met ‘snavelkusjes’. Met gevoel voor romantiek noemen Fransen de vogels daarom les inséparables.
De scheurdrift van de agapornis is groot, blijkt uit de vele online filmpjes. Kranten, tijdschriften en boeken zijn onveilig in de buurt van de papegaai. Steeds verdwijnen de repen papier tussen zijn veren, alsof de vogel indruk probeert te maken met een verlengde en versierde staart. Maar agaporniseigenaren laten in de reacties weten: dit is nestgedrag. Vooral de vrouwtjes doen het, met name als ze broeds zijn. Andere vogels verzamelen twijgjes in hun snavel, maar de agapornis gebruikt daarvoor zijn staart.
Er bestaan negen agapornissoorten, waarvan er vijf papier scheuren, maar alleen de perzikkopagapornis (Agapornis roseicollis) prikt repen tussen zijn veren. In het wild scheurt deze vogel stroken blad en bast, maar in de huiskamer volstaat papier.
Gedragsbiologen negeren de agapornis tegenwoordig, maar in de jaren 60 stond de papegaai in de belangstelling van de ornitholoog William Dilger van Cornell University in New York. Hij wilde weten of het nestgedrag aangeboren of aangeleerd was. Digler en zijn collega’s kruisten daarom een agapornissoort die papierreepjes in zijn snavel draagt (Agapornis fischeri) met de veerdragende perzikkopagapornis. De nakomelingen waren steriel en verknipt. Eén van de biologen in Diglers lab schreef dat het leek alsof de hybride vogels verscheurd waren door een ‘intern conflict’. Ze scheurden wel repen papier, en brachten die ook tot vlak nabij de veren, maar dan begon het vogelkopje te schokken, „alsof het door een strakgespannen elastiek werd tegengehouden.”
Als de strook papier met veel geluk wél tussen de veren terecht kwam, viel die er meestal uit voordat de papegaai naar haar nest kon vliegen. Maar één op de 10.000 in de staart geprikte stroken bereikte het nest. Het verzamelen van reepjes bast, papier en blad is waarschijnlijk aangeboren gedrag, schreef Diglers team.
En dat is speculatie, schreven ze er gelijk achteraan, want niemand wist óf en welke genen het gedrag zouden aansturen. De vraag zal nog wel even blijven liggen: agapornisbiologen zoals Digler zijn er niet meer. Gelukkig is er YouTube.
Eerder geplaatst in NRC Handelsblad
Reageren is niet (meer) mogelijk.