Yves Saint Laurent zou zonder Pierre Bergé nooit legendarisch zijn geworden.
Vijftig jaar lang was Bergé het zakelijk geweten van de in juli 2008 overleden couturier. Hij regelde de zakendeals, verzon persmomenten, behoedde de depressieve ontwerper voor zelfmoord en houdt de naam van Yves Saint Laurent ook na diens dood nog in leven. Bergé doet dat bijvoorbeeld met het ontroerende boek Lettres à Yves, en in de documentairefilm L’Amour Fou. “Ontdek hoe twee geliefden onze wereld hebben veranderd”, riep het persbericht. Inderdaad, ik weet niet hoe het met u zit, maar op mijn leven heeft Yves beslist invloed gehad. Door hem ontdekte ik hoge mode, schoonheid en inspiratie.
Oktober 2008 sta ik naast het bed waarin Yves Saint Laurent is overleden. Reden: voor de “veiling van de eeuw” wordt alle kunst en meubilair uit het huis aan de Parijse rue de Babylone gehaald. Enkele journalisten en kunstverzamelaars mogen het appartement nog in volle glorie bewonderen. Het is meer dan indrukwekkend, zo’n stadspaleisje vol topkunst, art deco meubelen, etnografica, zilverwerk, kunstboeken en foto’s van dierbaren – Coco op het nachtkastje.
Daar sta ik dan, omringd door tientallen bronzen beeldjes van naakte worstelaars, schilderijen van Goya, Picasso en Matisse en nog veel meer museumkunst (gezamenlijke waarde meer dan 337 miljoen euro, bleek na de driedaagse veiling). Ik schuifel vol eerbied door Yves’ woning. In de bibliotheek vind ik een porseleinen zwaantje in de boekenkast. Dat prul heb ik ook. Ik weet waar hij het vandaan heeft, want Yves en ik delen een afwijking: Ludwig II, koning van Beieren, bijgenaamd de sprookjeskoning en grossier in kitscherige slagroomkastelen. Ter herinnering aan paleis Linderhof moet hij het hebben gekocht. Ik stel me voor dat Pierre naast hem in de kasteelwinkel sist: “Yves, laat staan dat gedrocht”. Maar Yves gehoorzaamt weer eens niet.
Een protserig zwaantje tegenover een Mondriaan van 19,2 miljoen aan de muur.
Dromen, fantasie, vluchten, weg lelijke werkelijkheid. Yves ontvluchtte zijn getormenteerde leven graag in drugs, kunst, muziek en herinneringen aan zijn Beierse kastelentripjes. Het kitscherige souvenirzwaantje in zijn boekenkast herinnerde hem aan het slaperige droomslot van Ludwig. Samen met de Mondriaans en Picasso’s aan de muur vormde het een onweerstaanbare mix van low en high culture. Maar dat onderscheid bestaat alleen in het hoofd van snobs. Een creatieve ontwerper kijkt daar dwars door heen. Gedreven door intuïtie en eigen smaak droomt hij een eigen schoonheid die als een handschrift herkenbaar is in alles dat hij maakt.
In de mode werken twee soorten ontwerpers. Je hebt er die een lap stof of potlood en papier pakken en al draperend of schetsend tot een collectie komen. Anderen beginnen met een idee in hun hoofd en werken dat concept in een reeks kledingstukken uit. Beiden maken kleding die bij de tijd past en die de wereld een beetje dromiger maakt. Nergens is de droom sterker dan tijdens zo’n modeshow waar eventjes tien minuten lang de grauwe werkelijkheid niet meer bestaat en een vaak snikhete ruimte wordt omgetoverd tot een droomwereld van schoonheid.
In het oeuvre van Yves Saint Laurent reis je van de ene inspiratie naar de andere. Kunst, folklore, kleuren, vormen, alles gaf inspiratie en steeds wist hij een weg uit zijn depressies te vinden om schoonheid te scheppen. De droomprins die het leven soms als een hel beleefde en die ons een plek gaf om ons beter te voelen. Hij zocht vergetelheid en gaf ons een droom en dankzij hem, en al die andere ontwerpers, kunnen we iets van de droomwereld zien, ook als we niet slapen.
Mode gaat over momenten van betovering, mode is als een vlucht en pas als ik weer wakker word is het tijd voor vragen. Wat is het nut van mode? Onderscheid van de anderen, beschutting tegen kou en regen? Mode is een droom.
Essay afkomstig uit Mode van A tot Z. Fashion from A to Z. Met illustraties van Piet Paris. De film Yves Saint Laurent draait vanaf 10 april.
Mooi!