Afgelopen jaar bezocht ik een paar keer een heel bijzonder appartement in Parijs.
In een van de drie barokke kamers met weelderige spiegels en gouden muren hangt een Japans paneel van beschilderde zijde uit de vijftiende eeuw met godheden in mooie gewaden. Op de marmeren schoorsteenmantel komen Oost en West samen: een Egyptisch masker, een hoofd van een Aziatische godin en een Griekse Venus van wit marmer met een slanke buste. Een bronzen hand van beeldhouwer Diego Giacometti ligt op een bijzettafeltje. Wie goed kijkt, ontdekt in de kroonluchter fonkelende kristallen camelia’s, de G van Gabrielle, twee C’s en de getallen 5 en 19. Van Dalí hangt er een klein schilderijtje met daarop een korenaar, onder andere het symbool voor groei.
De bijgelovige bewoonster (5 en 19 waren geluksgetallen, korenaar) van dit eclectische appartement is Coco ‘Gabrielle’ Chanel. De modeontwerpster koopt in 1918 het pand in de rue Cambon nummer 31, vlakbij Place Vendôme. Tien jaar later telt de straat vijf Chanel gebouwen waar vierduizend mensen werken. Op nummer 31 bewoont Chanel drie kamers waaronder een eetkamer, een slaapkamer is niet nodig, ze overnacht in het nabijgelegen Ritz, waar ze na een lange carrière met ups en downs later in 1971 overlijdt.
Mademoiselle ontvangt in dit intieme appartement haar kunstenaarvrienden onder wie Picasso, Colette, Stravinsky, Cocteau en Dalí, haar klanten zoals Marlene Dietrich, Greta Garbo en Romy Schneider en haar grootste en eerste liefde Boy Capel, een Britse polospeler, die verongelukt in 1919. Hij schenkt haar een Boeddha beeld dat in de salon staat en neerkijkt op een ruime kaneelkleurig suède divan met doorgestikte kussens in hetzelfde ruitpatroon als de 2.55, de bekende Chanel tas uit 1955. De camelia, een andere Chanel code, staat op een van de vele Chinese kamerschermen van zwart lak die Chanel ‘duizelig van geluk’ opduikelt bij een antiekhandelaar in de Provence. Ze ‘spaart’ er uiteindelijke ruim dertig en doet rustig aan antiekschennis door de kostbare schermen aan de muur te spijkeren van haar toevluchtsoord aan het meer van Genève in Lausanne, het Franstalige deel van Zwitserland. Overigens staat het huis La Pausa dat ze in 1927 liet bouwen in Zuid-Frankrijk in de buurt van Cannes nu te koop voor veertig miljoen.
In huizen van modeontwerpers is kunst de overeenkomst. Het verzamelen ervan blijkt een levensbehoefte, het voedt hun inspiratie. De eerste couturiers die furore maken tijdens de belle epoque, omringen zich met avant-garde kunst. Jacques Doucet (1853-1929) schaft in 1924 het schokkende schilderij Les Demoisseles d’Avignon (1907) direct aan van Picasso, maar hij verzamelde ook werken van Degas en Van Gogh.
Wat de interieurs vertellen over de mode van deze ontwerpers? Kunst diende voor Yves Saint Laurent letterlijk als inspiratiebron. Op de tentoonstelling Dialogue avec l’Art in 2004 hangen zijn beroemde Mondriaanjurken naast de doeken die hij van de Nederlandse schilder bezit. Ook zijn op Léger, Picasso en Braque geïnspireerde vormen en geborduurde dessins staan naast de voorbeelden.
Voor een modehuis als Chanel, zijn de goed bewaarde erfenissen zowel een financiële als artistieke goudmijn. Neem het appartement van Coco dat vrijwel geheel intact is gebleven sinds haar dood.
Tijdens mijn Chanel bezoek wordt verteld dat haast elk voorwerp is gelieerd aan een oud of nieuw ontwerp dat deel uitmaakt van het DNA van het merk. De zwart glanzende Chanel cosmeticadoosjes en verpakkingen zijn geïnspireerd op een zwart gelakt tafelblad van een console in de eetkamer. Een klein vogelkooitje diende ter inspiratie voor de Coco parfumcampagne uit 1991 met Vanessa Paradis als ‘vogeltje’ schommelend in een kooitje. Enzovoort.
Dat Chanel zelf als geen ander de kunst van storytelling beheerste, bewees ze aan de hand van een marmeren buste die neerkeek op de gasten in de eetkamer. Het zou een Engelse geestelijke zijn, en familielid, had Chanel die opgroeide in een weeshuis verzonnen. Zeker weten dat iedereen aan haar lippen hing.
Reageren is niet (meer) mogelijk.